Thực hư việc uống nhiều nước đóng chai nhựa có thể gây ung thư

Tái sử dụng chai nhựa được áp dụng khá phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà còn ở hầu hết các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, cũng có nhiều tin đồn xấu liên quan đến việc sử dụng đồ nhựa. Một trong số đó là tin đồn uống nước đóng chai nhựa có thể gây ung thư. Vậy thực hư tin đồn này như thế nào? Uống nước đóng chai có thực sự mang lại nguy hiểm đối với sức khỏe người sử dụng?

 

1. Tin đồn dùng chai nhựa đựng nước gây ung thư

Sự gia tăng của các loại hóa chất độc hại do rác thải công nghiệp và sinh hoạt, trong đó có rác thải nhựa được xem là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng về số lượng ca mắc ung thư. Cũng vì thế, có không ít tin đồn được lan truyền về việc sử dụng chai nhựa làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Phổ biến nhất có thể kể đến 2 tin đồn sau:

Tin đồn 1: Dùng chai nhựa đựng nước và đông đá sẽ sản sinh dioxin gây ung thư

Chai nhựa, đặc biệt là chai đựng nước thường được làm bằng nhựa PET. Hai hóa chất được dùng trong quy trình làm nhựa PET là DEHA và DEHP bị đồn thổi là chất gây ung thư. Tuy nhiên, khả năng gây ung thư của hai hóa chất này chỉ mới được thử nghiệm trên động vật bằng cách cho ăn trực tiếp với nồng độ cao trong thời gian dài. Còn trên thực tế, chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy DEHA thôi nhiễm ra từ vỏ chai PET. 

Năm 2002, trong một chương trình truyền hình của Nhật Bản, một nhà khoa học đã lên tiếng rằng để nước đông đá trong chai nhựa sẽ sản sinh ra dioxin và DEHA, và những chất này gây ung thư. Thông tin này sau đó bị gán cho các viện nghiên cứu có tên tuổi lớn như Đại học Johns Hopkins (Hoa Kỳ) để tạo uy tín. Tuy nhiên, sau đó chính các nhà khoa học và các viện cứu này lên tiếng phủ nhận. Cho đến nay, vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh việc dùng chai nhựa đựng nước và đông đá gây bệnh ung thư.

Bên cạnh đó, Cơ Quan Nghiên Cứu Ung Thư Quốc Tế (IARC) thuộc WHO cũng cho biết, hiện nay chưa có đủ bằng chứng để phân loại DEHA và dioxin vào nhóm hóa chất gây ung thư trên cơ thể người, trừ TCDD. Hơn thế nữa, các dioxin chỉ sinh ra khi gặp nhiệt độ >370 độ C, chưa có bằng chứng cho thấy chất này được sinh ra ở nhiệt độ thường hay khi đông đá.

Vì thế, nếu nói dùng chai nhựa trữ nước đông đá sẽ sinh ra các chất gây ung thư là thiếu căn cứ.

Tin đồn 2: Chai nhựa gặp nhiệt sẽ sinh chất gây ung thư

Có tin đồn cho rằng, nước để trong chai nhựa bỏ quên trong xe hơi bị nóng lên sẽ sản sinh ra chất gây ung thư. Như đã nói ở trên, các chất gây ung thư không có sẵn trong chai PET và cũng không sinh ra ở nhiệt độ thường. Với nhiệt độ cao thì về lý thuyết điều này vẫn có thể xảy ra, mặc dù chưa có nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề này nhưng người dùng vẫn nên cẩn trọng. Đó cũng là lý do các đơn vị sản xuất nước đóng chai đều khuyến cáo khách hàng không nên bảo quản bình/chai nước nơi dễ tiếp xúc với nguồn nhiệt hoặc ánh nắng mặt trời.

Trong trường hợp nhà sản xuất nước đóng chai sử dụng chai nhựa chất lượng kém hơn như PVC thì điều này hoàn toàn có thể xảy ra bởi nhiều nghiên cứu cho thấy DEHA trong nhựa PVC có thể bị thôi nhiễm khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Hợp chất này đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm chất có thể gây ung thư "chưa thể phân loại". 

Mặc dù các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức độ thôi nhiễm DEHA trong nhựa PVC chỉ ở mức thấp so với ngưỡng có thể gây hại nhưng nếu tích lũy lâu dài trong cơ thể vẫn tạo ra nguy cơ gây bệnh. Vì thế, khi có nhu cầu sử dụng nước uống đóng chai lâu dài, người dùng cần cẩn trọng để lựa chọn sản phẩm sử dụng chất liệu nhựa an toàn cho sức khỏe.

Xem thêm: Uống nước đóng chai có tốt không? Lợi ích của nước đóng chai

2. Nước uống đóng chai nhựa có gây ung thư?

Các sản phẩm nước uống, bao gồm nước uống đóng chai nhựa được phép lưu hành phổ biến trên thị trường đều phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn đối với sức khỏe. Tuy nhiên, một vài rủi ro vẫn xảy ra nếu người dùng sử dụng không đúng cách.

Chai nhựa dùng để sản xuất nước đóng chai là loại được thiết kế dùng 1 lần, không thể thái sử dụng nhiều lần bởi hao mòn từ những vết xước do va đập khi vận chuyển, sử dụng có thể khiến một số hợp chất hóa học trong nhựa bị thôi nhiễm. Dù không gây ra bệnh ung thư nhưng vẫn có nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng chất BPA trong nhựa có thể gây ra biến chứng về nhiễm sắc thể đối với thai nhi, dẫn đến các khuyết tật bẩm sinh. Một số hợp chất trong nhựa có thể gây rối loạn hormone giới tính, khiến trẻ dậy thì sớm. 

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy, sử dụng nước đóng chai chất lượng kém sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ.

Tuy nhiên, nguy cơ này chỉ xuất hiện khi:

• Tái sử dụng vỏ chai nhựa nhiều lần

Uống nước đóng chai không gây ung thư nhưng thói quen tái sử dụng lại vỏ chai nước lại là nguyên nhân gây ra một số bệnh lý nghiêm trọng. Không ít người có thói quen tái sử dụng lại vỏ chai nước sau khi uống hết để đựng nước lọc, nước đun sôi để nguội để tiện cho việc bảo quản. Nếu chai bị trầy xước hay chảy nhựa, một số hóa chất trong chai nhựa sẽ hòa tan trong nước, dẫn đến nguy cơ bị ngộ độc nhựa và một số bệnh lý khác nếu dùng lâu dài.

• Bảo quản nước đóng chai ở nơi gần nguồn nhiệt

Chai nhựa để gần nguồn nhiệt bị nóng sẽ chảy nhựa, khiến các hợp chất hóa học trong vỏ chai bị biến đổi về tính chất hoặc tan ra trong nước. Uống nước bị nhiễm hóa chất sẽ làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh, trong đó có ung thư.

• Dùng nước ấm, nước sôi để “khử trùng” chai nhựa

Chai nhựa sử dụng một lần không được thiết kế để dùng trong việc đun nóng. Khử trùng chai nhựa bằng nước sôi sẽ khiến cho các hóa chất nguy hiểm ngấm vào trong nước uống và gây hại cho sức khỏe người dùng.

• Vỏ chai làm bằng chất liệu nhựa kém chất lượng

Nước đóng chai của các thương hiệu uy tín trên thị trường hiện nay thường làm bằng chất liệu nhựa PET, vẫn an toàn nếu chỉ sử dụng 1 lần và tránh tiếp xúc với nhiệt độ cao. Tuy nhiên, một số sản phẩm nước đóng chai/đóng bình giá rẻ có thể sử dụng vỏ chai làm bằng nhựa PVC và PC. Loại nhựa này có chứa một số hóa chất độc hại dễ thôi nhiễm, lẫn vào nước uống nên nếu sử dụng lâu dài có thể gây ra một số vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng. 

Với nước đóng bình, bạn chỉ nên lựa chọn bình nước làm bằng nhựa polyethylene, polypropylene. Hai loại nhựa này có thể sử dụng nhiều lần nhưng cần làm sạch thường xuyên và tránh tiếp xúc với nhiệt độ cao.

 

Nước uống đóng chai của những nhà sản xuất uy tín, đã được cấp phép lưu hành trên thị trường đều đáp ứng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong đó, chai nhựa dùng để chứa nước cũng đảm bảo tiêu chuẩn an toàn đối với sức khỏe. Nếu sử dụng đúng cách, tuân thủ hướng dẫn bảo quản & sử dụng của nhà sản xuất thì việc uống nước đóng chai lâu dài không gây bệnh ung thư như lời đồn. Tuy nhiên, nếu người dùng sử dụng không đúng cách, tái sử dụng chai nhựa PET hoặc lựa chọn sản phẩm giá rẻ dùng vỏ chai nhựa kém chất lượng thì vẫn có nguy cơ mắc phải một số bệnh lý nghiêm trọng.

Do đó, người tiêu dùng có nhu cầu sử dụng nước uống đóng chai cần tìm hiểu kỹ thông tin, lựa chọn những sản phẩm chất lượng. Ngoài ra, người dùng cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng & bảo quản của nhà sản xuất, hạn chế tái sử dụng chai nhựa và vứt vỏ nhựa bừa bãi ra môi trường để giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm rác thải nhựa.